"History is the witness that testifies to the passing of time; it illumines reality, vitalizes memory, provides guidance in daily life and brings us tidings of antiquity" (Cicero)
H Ιστορία είναι κατά τη γνώμη μου μία από τις πιο σημαντικές Επιστήμες. Όχι μόνο γιατί μας μαθαίνει για τις ρίζες μας, για τις καταβολές μας και για όλα όσα έγιναν για να φτάσουμε μέχρι εδώ, αλλά γιατί μας διδάσκει από τα λάθη μας για το πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι. Και χωρίς γνώση της Ιστορίας, δεν μπορούμε να έχουμε μέλλον. Μπορεί σε μεγάλο βαθμό να τη γράφουν οι νικητές, όμως ο καλός ερευνητής πάντα μπορεί να βρει τις αντικειμενικές πηγές για να πορευθεί και να τη γράψει. Όπως είπε και ο Oskar Wilde "Αny fool can make history, but it takes a genius to write it". Και μπορούμε να βρούμε την ιδιοφυΐα: στην Ιστορία, η έρευνα των πρωτογενών πηγών και η ανασκαφή είναι τόσο σημαντική, όσο για τις φυσικές επιστήμες η παρατήρηση και το πείραμα. Και ο καλός αναγνώστης της Ιστορίας πρέπει να την αντιμετωπίζει ως επιστήμη και όχι ως παράθεση γεγονότων που πρέπει να αρέσει τα μάτια μας και να ευχαριστεί τ' αυτιά μας. Με αυτές τις σκέψεις, συμπεριλαμβάνω αυτή τη θεματική στο ιστολόγιο μου, στο οποίο θα μπορείτε να διαβάζετε άρθρα μου και επ' ευκαιρίας να κάνουμε συζήτηση γύρω από γεγονότα που αποτέλεσαν σταθμούς στο ιστορικό γίγνεσθαι και όχι μόνο.
ΔΕΛΦΟΙ - Ο ΟΜΦΑΛΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ
Οι δύο χρυσαετοί που έστειλε ο Δίας από διαφορετικές κατευθύνσεις συναντήθηκαν. Τότε ο πατέρας Θεών και Ανθρώπων έριξε μία Πέτρα, τον Ομφαλό, κάτω από το το σημείο συνάντησης, καθιστώντας τους Δελφούς τον Κέντρο του Κόσμου.. Έτσι πιστοποίησαν οι Αρχαίοι Έλληνες πως ήξεραν πως η Γη ήταν σφαιρική. Πως ήξεραν Γεωγραφία και κλίμακες, καθώς οι Δελφοί ήταν όντως το κέντρο του τότε κόσμου, ενός κόσμου από τις Ηράκλειες Στήλες ως την Βακτριανή και από τον Ίστρο μέχρι τη Νουβία.
Από τον Ομφαλό, το Χάσμα της Γης στο Άδυτο του Ναού του Απόλλωνα, οι ακατάληπτες κραυγές της Πυθίας, προλέγουν το μέλλον. Η γηραιά μάντισσα, καθήμενη πάνω στον τάφο του οφιόμορφου Πύθωνα, που σκότωσε ο Φοίβος, κρατά τον Τρίποδα, χαμένη ανάμεσα στους καπνούς αναβλυζόμενοι εκ των σπλάχνων της Γης και μασώντας φύλλα Δάφνης, παίρνει το Χρίσμα από το θεό του Φωτός. Δάφνη το ιερό φυτό του, ως τιμή στο μοιραίο του Έρωτα με την ομώνυμη Νύμφη που μεταμορφώθηκε ως έτσι για να μην πέσει στα χέρια του...
Στα απόκρυφα λόγια της Πυθίας διαμορφώνονταν μέχρι και πολιτικές της εποχής. Χρισμοί κομμένοι και ραμμένοι κατά το δοκούν, ώστε η Προφήτισσα να δικαιώνεται πάντα, το Μαντείο των Δελφών αποτελούνταν από μία σειρά Αναθηματικών Ναών από τα σημαντικότερα κράτη του ελληνικού χώρου, που ζητούσαν την προστασία από, αλλά και απέδιδαν τιμή στον Απόλλωνα. Στελεχώνονταν από Ιερείς, που αφιέρωναν τη ζωή τους στη λατρευτική ακολουθία. Κτερίσματα από μακρινά κράτη, αποδεικνύουν την επίδραση όχι μόνο του Μαντείου, αλλά και της ελληνικής θρησκείας στα πέρατα της τότε οικουμένης.
Επιδέξιο κέντρο ελέγχου των μαζών ? Ω ναι, οι Αρχαίοι Έλληνες ήξεραν και πως να τιθασεύουν τα προαιώνια πάθη των ανθρώπων να γνωρίσουν το μέλλον τους και να εξασκούν θρησκευτική επιρροή πολύ πριν το Βατικανό και την σύγχρονη αστρολογία. Πολιτιστικό κέντρο της Αρχαιότητας? Σίγουρα, καθώς τα Πύθια, οι δεύτεροι σημαντικότεροι αθλητικοί αγώνες μετά τους Ολυμπιακούς λάμβαναν χώρα στον ιερό τόπο, ενώ υποκριτές έδιναν παραστάσεις.
Κέντρο μυστικισμού της Αρχαιότητας, σωτήριο οδοιπορικό και βωμός λατρείας και αφοσίωσης για τους προγόνους μας? Πάνω απ’ όλα, όπως μαρτυρούν τα τελετουργικά σκεύη και οι κίονες με σπάνιους δοξαστικούς συμβολισμούς και αναπαραστάσεις που δέσποζαν στο μέρος και συνδέονταν με τον Απόλλωνα, τον προστάτη του χώρου. Όπως και να το δει όμως κανείς, οι Δελφοί αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους, προστατευμένος ως ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά από την UNESCO. Το εύρος και η ποιότητα των θησαυρών που ακόμα στέκουν ή βγήκαν στο φως, το δέος που ακόμα και τώρα νιώθεις δρασκελίζοντας κατά μήκος την Ιερά Οδό απ’ όπου περνούσε η πομπή της Πυθίας, ο θαυμασμός αντικρύζοντας το καλοδιατηρημένο Θέατρο και Στάδιο και το υπέροχο παρασκηνιακό τοπίο στις δυτικές υπερώες του Παρνασσού, καθιστούν τους Δελφούς ένα από τους σπουδαιότερους, αινιγματικότερους και ομορφότερους τόπους πνευματικής και πολιτιστικής αξίας του Κόσμο.
29/7/2014
THE GREEK REVOLUTION AND AFTER
In 25 March 1821, the Greek Revolution against the Ottoman Empire broke out. This revolution will lead finally, 9 years later to the establishment of a Greek independent state with Nafplio as capital.
It was the first successful revolution of a Balkan state leading to independency. Others will follow in the 19th century (Serbs, Bulgarian, and Romanian) taking advantage by the decadence of the Ottoman Empire and the nationalistic spirit that favoured the emergence of Nation-States. The Greek revolution created significant disturbances in the order of the Holy Alliance (the alliance of the Austria, Prussia and Russia) which was fighting any effort to change the status quo in Europe after the Napoleonic Wars. Henceforth, the Great European Powers will witness the weaknesses of the Ottoman Empire and realise that it was of their own benefit to see this empire collapsing in favour of the new and weak buffer state of Greece.
The Greek revolution was of course organized militarily by local warlords who had influence on their own military bands and had already experience in battlegrounds. The army who fought the Turks was not of course regular, but rather guerrillas (klephts). The struggle was supported financially and ideologically by the Greek Diaspora and by Phanariotes (a class of Greek educated merchants who gradually emerged in the Ottoman administration, acquiring great influence). Against the revolution were the Church and many of the local chiefs (kodjabashis) who both enjoyed great privileges by the Ottomans. Important personalities of the Greek Enlightment, like Rigas Feraios and Adamantios Korais, inspired by French Revolution ideas, prepared the mental basis of this revolution.
In the first years of the revolution the Greeks succeeded the liberation of Peloponnese, Athens, Roumeli (Central-South Greece) and of some islands who possessed navy (Hydra, Spetses, Psara, Myconos). Great battles took place in which Greeks heroes (T. Kolokotronis, O. Androutsos, M. Botsaris etc) -thought outnumbered- defeated thoroughly regular and well trained armies of a whole Empire (Dervenakia 1822, Gravia Inn 1821 etc.) However, the civil war between the want to-be politicians of the new "state" and the military leaders as well as the kodjabashis' financial demands, caused serious internal problems of coordination and organisation leading to successive military defeats. With the simultaneous intervention of Egyptian powers under Ibrahim in Peloponnese and the Turkish of Kutahi in Rumeli in 1825-1826, the revolution collapsed.
Two great events played a tremendous impact in the liberation of Greece by the Great Powers: the massacre of Chios by the Turkish navy in 1822, slaughtering innocent people for retaliation and the Siege of Missolonghi in 1825-1826, where the heroism of the inhabitants and the sacrifice of their lives for freedom became famous all over Europe, reinforcing the sentiment for Philhellenism (admiration for Greece and Greek culture) between European citizens. Important intellectuals like Lord Byron gave their life for helping the revolutionaries and the Greek struggle.
The heroism of the Greek revolutionaries who make the struggle known to whole world, the Philhellenism and the Great Powers' (mostly England, France and Russia) interests were the three elements that changed the situation in favour of Greece, making these three powers to intervene militarily finally and defeat the Ottomans in the naval battle of Navarino in 1827, rendering independency to Greece. Albeit enemies of the revolution at the beginning, they finally became ardent supporters.
The "friendship" of the Great Powers was only nominal of course as soon after 1830, the newly founded state will find itself more dependent than ever, gaining only a quasi-independence in reality….The three main powers will play a significant role in all Greek matters for many decades, a heritage that will follow the historical route of our state until even today, leading to disasters and weaknesses.
Today we celebrate our National Day, the Day when the Revolution started leading to our independency, we honour the heroes - both Greek and foreigners - who fought or died against tyranny, for an idea or a dream, the right of all people to live free, safe and independent.
The Greek revolution was of course organized militarily by local warlords who had influence on their own military bands and had already experience in battlegrounds. The army who fought the Turks was not of course regular, but rather guerrillas (klephts). The struggle was supported financially and ideologically by the Greek Diaspora and by Phanariotes (a class of Greek educated merchants who gradually emerged in the Ottoman administration, acquiring great influence). Against the revolution were the Church and many of the local chiefs (kodjabashis) who both enjoyed great privileges by the Ottomans. Important personalities of the Greek Enlightment, like Rigas Feraios and Adamantios Korais, inspired by French Revolution ideas, prepared the mental basis of this revolution.
In the first years of the revolution the Greeks succeeded the liberation of Peloponnese, Athens, Roumeli (Central-South Greece) and of some islands who possessed navy (Hydra, Spetses, Psara, Myconos). Great battles took place in which Greeks heroes (T. Kolokotronis, O. Androutsos, M. Botsaris etc) -thought outnumbered- defeated thoroughly regular and well trained armies of a whole Empire (Dervenakia 1822, Gravia Inn 1821 etc.) However, the civil war between the want to-be politicians of the new "state" and the military leaders as well as the kodjabashis' financial demands, caused serious internal problems of coordination and organisation leading to successive military defeats. With the simultaneous intervention of Egyptian powers under Ibrahim in Peloponnese and the Turkish of Kutahi in Rumeli in 1825-1826, the revolution collapsed.
Two great events played a tremendous impact in the liberation of Greece by the Great Powers: the massacre of Chios by the Turkish navy in 1822, slaughtering innocent people for retaliation and the Siege of Missolonghi in 1825-1826, where the heroism of the inhabitants and the sacrifice of their lives for freedom became famous all over Europe, reinforcing the sentiment for Philhellenism (admiration for Greece and Greek culture) between European citizens. Important intellectuals like Lord Byron gave their life for helping the revolutionaries and the Greek struggle.
The heroism of the Greek revolutionaries who make the struggle known to whole world, the Philhellenism and the Great Powers' (mostly England, France and Russia) interests were the three elements that changed the situation in favour of Greece, making these three powers to intervene militarily finally and defeat the Ottomans in the naval battle of Navarino in 1827, rendering independency to Greece. Albeit enemies of the revolution at the beginning, they finally became ardent supporters.
The "friendship" of the Great Powers was only nominal of course as soon after 1830, the newly founded state will find itself more dependent than ever, gaining only a quasi-independence in reality….The three main powers will play a significant role in all Greek matters for many decades, a heritage that will follow the historical route of our state until even today, leading to disasters and weaknesses.
Today we celebrate our National Day, the Day when the Revolution started leading to our independency, we honour the heroes - both Greek and foreigners - who fought or died against tyranny, for an idea or a dream, the right of all people to live free, safe and independent.
25/3/2014
ΟΙ ΠΑΡΕΞΗΓΗΜΕΝΟΙ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟΙ
Τις Παρασκευές της Σαρακοστής, στις ορθόδοξες εκκλησίες ψάλλεται η
Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου, σε 5 μέρη, μία για κάθε Παρασκευή. Πρόκειται για
το πιο γνωστό και ίσως μεγαλόπνοο έργο της βυζαντινής υμνογραφίας προς τιμήν
της Παρθένου Μαρίας που θεωρούνταν η προστάτρια της Πόλης. Το έργο γράφτηκε το
626, μετά την σωτηρία της Πόλης από την στενή πολιορκία των Αβάρων (και όχι των
Αράβων), μία νίκηπου αποδόθηκε σε θαύμα της
Παναγίας. Στην αυτοκρατορία η λατρεία της Μαρίας ήταν ιδιαίτερα εμφατική ως
γνωστόν καθ όλη τη διάρκεια του χιλιετούς βίου της. Αυτά όσον αφορά της
παρασκευιάτικες καμπάνες. Προηγουμένως, την Κυριακή που μας πέρασε η χώρα μας
"γιόρταζε" την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Επέτειος και πάλι εμπνευσμένη
από τη βυζαντινή ιστορία και συγκεκριμένα από την σκοτεινή περίοδο της εμφύλιας
διαμάχης εικονόφιλων-εικονομάχων. Η Εκκλησία λοιπόν γιορτάζει τη "νίκη των
εικόνων", δηλαδή των εικονόφιλων και την οριστική αναστήλωσή τους το 843
(γι'αυτό ίσως και οι ναοί σήμερα είναι γεμάτοι εικόνες). Στην πραγματικότητα
όμως δεν υπάρχει κανένας λόγος γι' αυτόν τον εορτασμό και πολλοί λίγοι
"πιστοί" που επισκέπτονται τους ναούς για την κυριακάτικη λειτουργία
ξέρουν πραγματικά τι έγινε (ή νοιάζονται να μάθουν, κατά το "πίστευε και
μη ερεύνα")...Οι εικονομάχοι αυτοκράτορες επιθυμούσαν την κατάργηση της
λατρείας των εικόνων που είχε πάρει χαρακτήρα δεισιδαιμονικό: κάθε έκφανση της
κοινωνικής ζωής ήταν συνηφασμένο με τις εικόνες των αγίων. Στην πραγματικότητα
δεν λατρεύονταν το χριστιανικό πνεύμα, αλλά η εικόνα του αγίου, ακόμα και το
ίδιο το ξύλο...Προβληματική κατάσταση, αν σκεφτεί κανείς ότι η Εκκλησία είχε
μία τεράστια δύναμη τα χρόνια εκείνα και ότι μέσα από την αλόγιστη λατρεία των
εικόνων, οι άντρες γινόντουσαν μοναχοί, στερώντας το κράτος από στρατιώτες,
δημόσιους υπαλλήλους και γεωργούς. Η Εκκλησία είχε τεράστια περιουσία, δεν
πλήρωνε φόρους και ήθελε να γίνει κράτος εν κράτει...ένα μικρό Βατικανό της
Ανατολής, με ένα μοναστικό τάγμα πανίσχυρο, χειραγωγώντας με αυτό τον τρόπο τις
μάζες. Οι εικονομάχοι αυτοκράτορες, δηλαδή ο Λέων Γ και ο Κων/νος Ε' αλλά και ο
Νικηφόρος αργότερα, ήταν από τους σημαντικότερους μονάρχες του Βυζαντίου με
τεράστιες στρατιωτικές επιτυχίες κατά των Αράβων και των Βουλγάρων και πολύ
σημαντικές χριστιανικού ύφους εσωτερικές μεταρρυθμίσεις και εννοείται πως ήταν
Χριστιανοί. Πολέμησαν τις εικόνες, αλλά όχι το Χριστό, θέλησαν να επιβάλουν
ισότιμη φορολογία στην Εκκλησία και να περιορίσουν το τάγμα των μοναχών. Η
Εκκλησία θα συνεχίσει να διατηρεί τεράστια εξουσία μετά τη νίκη της το 843 και
θα συνδράμει σε μεγάλο βαθμό - με την αλύγιστη στάση της σε όλους τους τομείς -
στην σταδιακή κατάρρευση της αυτοκρατορίας.... Δυστυχώς, για δικούς της λόγους
που όλοι φανταζόμαστε, η ελληνική Εκκλησία πάνω από 1000 χρόνια μετά θεωρεί τη
μέρα αυτή σημαντική, λες και αν δεν υπήρχαν στους ναούς μας "άγιοι με
φωτοστέφανα και σπαθιά" (τεράστια αντίθεση) θα κινδύνευαν ή θα
σκανδαλίζονταν οι "πιστοί"... Η πίστη δεν έχει ανάγκες από κορώνες
και φαμφάρες, είναι εσωτερική και όταν την εκφράζεις έτσι δεν συνάδει με το
πνεύμα της διδασκαλίας του Χριστού. Όμως αυτή η ρημάδα η πολιτική δεν αφήνει
κανέναν χωρίς να του μπολιάσει το μικρόβιο...Και η Εκκλησία, όπως πάντα πρώτη
και καλύτερη. Αυτά λοιπόν με μία ιστορική αναδρομή, απλά για να υπάρχει μία
ιδέα του τι έχει παιχτεί με όλα αυτά που πιθανόν να αντιληφθήκατε στα ΜΜΕ ή σε
μία βόλτα...Και όλα αυτά, ενώ εμείς στις Βρυξέλλες κατά τ' αλλα θα
"γιορτάσουμε" σε λίγες μέρες με μπυροκατανύξεις σε ιρλανδικές pubs- γοτθικού ναού
τύπου, τον καθολικό "άγιο" Saint Patrick. Τι σου είναι αυτή η διαφορετική θρησκευτικό-ιστορική
κουλτούρα ρε παιδάκι μου...
14/3/2014
PARTHENON MARBLES
Neither the newly built, impressive Acropolis museum calling for the return of the monumental artwork of our ancestors, nor the voices from all over the world approach British authorities, which continue to rape the World Cultural Heritage, to scorn the globally admirable ancient Greek civilization and to support the crime of their nobleman, the thief ambassador Elgin, hiding behind “legalities”. The Parthenon Marbles are not a simple arhaelogical unit, like a sarcophagus or a statue. It is the essential part of one of the most remarkable masterpieces of History, surviving after 2500 years of wars, human interventions, negligence, ignorance and stupidity. It is the global symbol of the Antiquity. It is the heart of Parthenon, which remains incomplete without them. So they can and should be returned, in order to give life to it and its symbolism again. There are no arguments anymore to justify their stubborn refusal, except the famous and unique characteristics of the British elite’s classic mentality: Snobbism, stuffiness, eternal belief in the superiority of their culture, ceremonial procedures, pride of colonialism and lordship…No matter the destructions Parthenon suffered, History forgives at the end its own crimes. Except from traitors and thieves.
17/2/2014
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ...Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΠΟΥ ΣΒΗΝΕΙ
Δεν θα επεκταθώ στο ότι κανένα κανάλι δεν μετέδωσε την σημαντική αυτή αρχαιολογική ανακάλυψη που μπορείτε να δείτε στο παρακάτω video. Γνωρίζουμε καλά ότι ο,τιδήποτε δεν σχετίζεται με την Τρόϊκα, τις πολιτικές αντιπαραθέσεις, τη showbiz και το κράτος της Αθήνας δεν γνωστοποιείται. Σε παλιότερη ανάρτησή μου είχα υπογραμμίσει το τι αρχαίο βρίσκεται κάτω από τη Θεσσαλονίκη και λίγοι το ξέρουν. Και δεν μιλάμε για απλές πέτρες. Μιλάμε για μνημοείδεις εγκαταστάσεις που χάθηκαν κάτω από τα θεμέλεια πολυκατοικιών. Δεν έχουμε παρά να επισκεφτούμε το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Είναι επίσης γνωστό στη μικρή μειοψηφία των Θεσσαλονικιών που ασχολείται και με κάτι παραπάνω από τo nightlife, ότι η ιστορική πόλη αυτή έχει πλειστάκις (αυτό)καταστραφεί και χαραμισθεί. Η μόνο κατ' όνομα συμπρωτεύουσα και πρωτεύουσα των Βαλκανίων των ωραίων λόγων της ΔΕΘ, για άλλη μία φορά φαίνεται ότι θα εγκαταληφθεί και μαζί μ' αυτήν η κληρονομιά της. Έτσι η σπουδαιότερη αρχαιολογική ανασκαφή της, ένα κολοσσιαίο συγκρότημα 1600 τμ. του 6ου αιώνα μΧ, εποχή της ακμής της πόλης, θα μεταφερθεί (λες και πρόκειται για ένα... αγγείο) στις εγκαταστάσεις ενός ξεχασμένου στρατοπέδου....Ένας θεός ξέρει τι διασωθεί και τι θα καταστραφεί....Και ένας άλλος θεός ξέρει τη αγνόηση και τι αδιαφορία το περιμένει...Φαίνεται να οδηγούμαστε σε απόφαση έγκλημα κάτω από τις συμπληγάδες της άκαμπτης Αττικό Μετρό που θέλει να πληρωθεί παραπάνω και των αγνώστων συμφερόντων ή ασχετοσυνής των νοσηρών εγκεφάλων του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. "Όπου και να πάω η Ελλάδα με πληγώνει", τάδε έφη Σεφέρης...
http://www.youtube.com/watch?v=WC6xqcMGS0o
29/1/2014
ΤΕRRA ANTIQUA
Περπατάς στη Via Sacra, την κεντρική οδό του Forum Romanum. Πήγες γιατί, αν φροντισες από την αρχή να μάθεις που πας, προμηθεύτηκες έναν οδηγό και διάβασες ότι η επίσκεψη του είναι «must». Είσαι ένας από τους καθημερινούς χιλιάδες επισκέπτες της Αρχαίας Ρώμης, που πιθανότατα δεν γνωρίζει Ιστορία, αλλά αγαπά τα τορτελίνια, τα Gucci και τα Dolce Gabbana, τον Μαλντίνι και την Μπελούτσι. Έμαθες για τον Ιούλιο Καίσαρα γιατί διάβαζες Αστερίξ και Οβελίξ και θαυμάζεις τη Μίλαν και τη Γιουβέντους.
Βρέθηκες μεταξύ ναών, κολώνων, γλυπτών, αγαλμάτων, κτηρίων και γενικών ερειπίων και μπορεί και να βαριέσαι. Στην καλύτερη των περιπτώσεων –αν οι γνώσεις και η σινεφιλία σου σου το επιτρέψουν - θα κοντοστάθηκες και θα θυμήθηκες το ρωμαλαίο Ράσελ Κρόου στο «Μονομάχο», αλλά δεν θα κατέβαλες τον ίδιο ζήλο για τα ονόματα των αυτοκρατόρων από βιβλία ή από κάποιο ντοκιμαντέρ που ξεπήδησε στο ζάπινγκ σου και σνόμπαρες να δεις για άλλη μια φορά. Συγκεχυμένα πορφυρά χιτώνια και περικεφαλαίες ξεχύθηκαν στο μυαλό σου, «ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ», εμπνευσμένα ερεθίσματα απο τις ταινίες του Χόλυγουντ, αλλά όχι από τις παραστάσεις της Καμάρας που δίνεις ραντεβού και που ποτέ δεν έχεις την περιέργεια να προσέξεις πιο ενδελεχώς.
Στην πραγματικότητα, μόλις περιδιάβηκες την καρδιά της πάλαι ποτέ ισχυρότερης αυτοκρατορίας του κόσμου. Απαθανάτισες με το i-pad και άλλα προϊόντα και υποπροϊόντα της συγχρονης τεχνολογίας, τόπους που οι μεγαλύτερης προσωπικότητες του τότε κόσμου καθόριζαν τη μοίρα όλης (σχεδόν) της Ευρώπης για πολλούς αιώνες. Έκανες facebookικό check-in τις λεωφόρους ζωντανής ιστορίας, δόξας, μεγαλείου, πολιτισμού, αλλά προδοσίας, αιμοσταγών δολοφόνων, μηχανορραφιών και οργίων. Πέρασες κάτω από τις αψίδες περασμάτων των νικηφόρων λεγεώνων, αλλά και βρέθηκες σε τόπους εκτελέσεων και βασανιστηρίων εγκληματιών και (συν)χριστιανών «αδελφών» σου. Περπάτησες στο Λευκό Οίκο της εποχής, τη Σύγκλητο.
Το σύμπλεγμα του Forum Romanum δεν συμβολίζει μόνο τη δύναμη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Είναι (μαζί με την Ακρόπολη) η αποθέωση της Αρχαιότητας και της αρχαιολογικής σκαπάνης. Είναι η πεμπτουσία κάθε αξιοθέατου της Αιώνιας Πόλης, η Αρχή και το Τέλος της. Η κληρονομιά τoυ Senatus Populus Que Romanus (SPQR) είναι διάχυτη από τα έγκατα του μετρό, ως το πιο ψηλό από τους 7 λόφους της και στα εμβλήματα της σύγχρονης ιταλικής πρωτεύουσας.
Η Ρώμη (και δυστυχώς λιγότερο η Αθήνα) αποδέχεται εγκάρδια την κληρονομιά και το σύγχρονο μοιραίο καθήκον της: είναι να αποκαταστήσει την ελλειπή ιστορική σου γνώση που ως ανώριμος έφηβος μαθητής βαριόσουν να λάβεις. Και το κάνει με τον καλύτερο τρόπο: μέσα από τη γλυκιά εμπειρία ενός ταξιδιού...Βάζει λοιπόν τη μαγιά και αφήνει σε σένα τη φαντασία. Φαντασία που γεννά μόνο η αγάπη ή/και η εκτίμηση για την Ιστορία. Για μένα...μόνο 22 ώρες το πέρασμά μου, καθόλου αρκετές για να δω όλα τα άπειρα αξιοθέατά της, αρκετές όμως για να γνωρίσω καλύτερα την ιστορική της αποτύπωση και να ζήσω την εμπειρία και την υπόσχεση της επιστροφής, σφραγισμένης αλλώστε εκ του πεσόντος στη Fontana di Trevi νομίσματος.
23/12/2013
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ...
29 Μαϊου 2011 σήμερα και έχουν περάσει 558 χρόνια ακριβώς από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους...
Ήταν Τρίτη 29 Μαϊού 1453 στις 8πμ. όταν ακούστηκε το 'Εάλω η Πόλις' και 'ο τελευταίος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων', ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος έπαιρνε την απόφαση να χαθεί μαζί της...
Και όμως οι Τούρκοι δεν ήταν ο ισχυρότερος εχθρός που είχε ποτέ αντιμετωπίσει η αυτοκρατορία στη μακραίωνη ιστορία της. Τρεις αιώνες μάλιστα πριν, οι Αλέξιος, Ιωάννης και Μανουήλ Κομνηνός τους είχαν προκαλέσει πολλαπλά χτυπήματα σε εδάφη του σημερινού κράτους τους. Η αυτοκρατορία είχε αντισταθεί, αποκρούσει και κατά τόπους κερδίσει τη λαίλαπα των Αράβων που κατέκτησαν σε χρόνο μηδέν όλη τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και έφτασαν μέχρι την Ισπανία κατά τον 7-9ο αιώνα. Είχε συντρίψει Πέρσες και Βουλγάρους, είχε αποκρούσει Ρώσους, Αβάρους, Σέρβους, Μαγυάρους, Νορμανδούς και τόσους άλλους λαούς «βάρβαρους» επανελειμμένα και σε πολλές περιπτώσεις σε ταυτόχρονα μέτωπα. Όμως δεν θα ήταν δυνατόν για μία αυτοκρατορία που ξεκίνησε τα χρόνια των Αυγούστων Καισάρων να φθάσει ως στις παρυφές της Αναγέννησης, το ίδιο δυνατή και κραταιή.
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η αυτοκρατορία με την εξελληνισμένη ταυτότητα, την ελληνική γλώσσα, τους Ρωμιούς αυτοκράτορες και την κοινή χριστιανική θρησκεία, είναι η μακροβιότερη αυτοκρατορία όλων των εποχών με σπουδαία επιτεύγματα για την τότε εποχή της. Αυτό είναι από μόνο του ένα συγκλονιστικό γεγονός. Η Ρώμη δεν κράτησε πάνω από 600 χρόνια. Οι Οθωμανοί, κοντά στα 500. Οι Άγγλοι λιγότερο από 2 αιώνες και οι ΗΠΑ, ούτε 20 προς το παρόν.
Μοιραία, τα αίτια της κατάρρευσης της ήταν δομικά και λειτουργικά, αλλά και κοινωνικά: η συνεχώς αυξανόμενη δύναμη της Εκκλησίας και των φεουδαλικών κρατιδίων εντός των συνόρων αλλά και η μονολιθικότητα του ημί-θεοκρατικού καθεστώτος, είχαν ως αποτέλεσμα την απομίζηση της αυτοκρατορίας από οικονομικούς πόρους, από οργανωμένο στρατό και στόλο και από αδυναμία χρησιμοποίησης της επιδέξιας διπλωματίας επιτυχώς, αυτής που τόσο επιδέξια είχε καταφέρει να χρησιμοποιήσει το Βυζάντιο επί 11 αιώνες (η διπλωματία του Βυζαντίου διδάσκεται ακόμα και σήμερα σε ξένα πανεπιστήμια). Η αποξένωση με τη Δύση λόγω της φιλοδοξίας των εκκλησιαστικών ηγετών του για πρωτεία (βλ. Πατριάρχης Φώτιος, Μιχαήλ Κηρουλάριος κλπ), η απίστευτη δίψα των παπικών κρατιδίων για λεηλασίες (Σταυροφορίες), η αδυναμία των αυτοκρατόρων να πειράξουν τα μοναστήρια και την Εκκλησία, (ειδικά μετά τις Εικονομαχίες) λόγω πολιτικού και στην ουσία «εθνικού» κόστους και η αφαίμαξη των πληθυσμών με σκληρή φορολογία λόγω των διαρκών αυξανόμενων αναγκών για τις πολεμικές συγκρούσεις κυριολεκτικά σε όλα τα μέτωπα από τα τέλη του 11ου αιώνα και μετά, επιτάχυναν την τελική πτώση. Η συγκυρία το έφερε, ο εχθρός που τελικά θα κατακτούσε οριστικά την Πόλη να ήταν οι Οθωμανοί Τούρκοι, η νέα ανερχόμενη δύναμη της εποχής.
Προηγουμένως είχαν αποτύχει Άβαροι το 626 (για τη σωτηρία της Πόλης απ' αυτούς γράφτηκε ο «Ακάθιστος Ύμνος») , οι Πέρσες, οι Βούλγαροι, οι Ρώσοι και δύο φορές οι Άραβες. Όλοι, τη μεγάλη, δική τους στιγμή ισχυρότεροι στρατιωτικά από το Βυζάντιο, αλλά αποτυγχόντες, γιατί η αυτοκρατορία είχε την τύχη να έχει τότε μία οργανωμένη διπλωματία και μία πρωτεύουσα στρατηγικά τέλεια χτισμένη και αμυντικά ακατάβλητη (το Θεοδοσιανό Τείχος ακόμα χάσκει πάνω από το Βόσπορο). Αλλά πόσες νέες ανερχόμενες δυνάμεις θα μπορούσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία αλήθεια; Κάποτε θα ερχόνταν το τέλος...ειδικά όταν μένεις απομονωμένος διπλωματικά από τη Δύση.
Γνωστές οι συνέπειες της κατάρευσης για όλο τον τότε κόσμο. Τις συνέπειες τις πληρώνουμε ακόμα και σήμερα και δεν είναι τυχαίο ότι τόσα χρόνια μετά οι Δυτικοί έσπευσαν πρόσφατα να αναγνωρίσουν το λάθος τους να μην βοηθήσουν τότε το Βυζάντιο, τη δύσκολη στιγμή της οθωμανικής εισβολής.
Σήμερα η ύπαρξη ελληνικής ιστορίας 1123 χρόνων έχει σχεδόν απόλυτα ξεχαστεί. Ελάχιστοι γνώρίζουν κατ' ουσίαν τι ήταν το Βυζάντιο και ποια η σημασία της για τον σύγχρονο ελληνισμό. Οδοί δεν παίρνουν ονόματα αυτοκρατόρων, ούτε αγάλματα υπάρχουν και οι σπουδαίοι χιλιοταλαιπωρημένοι βυζαντινοί χριστιανικοί ναοί μένουν αναξιοποίητοι, άφαντοι, τυχάρπαστες οντότητες μεσα στις γειτονιές των πολεοδομικών συγκροτημάτων. Και η προκατάληψη ολοκληρώνεται αν σκεφτεί κανείς ότι η λέξη «βυζαντινισμός» γεννάει αρνητικές εικόνες στο μυαλό των περισσοτέρων, παραπέμπει σε κάτι πρωτόγονο, οπισθοδρομικό, συνωμοσιολογικό και τυπολατρικό.
Δυστυχώς το Βυζάντιο δεν μπορεί να πάρει τη θέση που του αρμόζει στην ελληνική ιστορία, γιατί θεωρείται υπεύθυνο για την κατάρρευση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και την τοποθέτηση αντ' αυτού μίας θεοκρατίας που δεν συνέχισε την τεράστια ακμή του αρχαίου ελληνικού κόσμου στις επιστήμες, στις τέχνες, τα γράμματα και τον πολιτισμό (αν και βέβαια μεσολάβησε η Ρώμη).
Η κατηγορία που βαραίνει το Βυζάντιο για την καταστροφή των αρχαίων ελληνικών μνημείων μπορεί να ευσταθήσει μονάχα αν θεαθεί εκτός του μήκους κύματος της εποχής: η νέα «μόδα» της –δυστυχώς- διαστρεβλωμένης χριστιανικής διδασκαλίας παρέσυρε σαν τσουνάμι το κοινωνικό γίγνεσθαι του Μεσαίωνα, συμπαρασύροντας - δυστυχώς -για πολιτικούς λόγους όλα τα αριστουργήματα της αρχαίας εποχής. Ο ελληνικός πληθυσμός της εποχής μετασχηματίζονταν από δωδεκαθεϊστικός σε μονοθεϊστικός και δύσκολα θα μπορούσε να κρατήσει στις μισαλλόδοξες εποχές του Μεσαίωνα ανεκτική στάση σε ο,τιδήποτε μη χριστιανικό. Δεν είναι δυνατόν υπό αυτές τις συνθήκες να απαιτούμε από ένα σύγχρονο κράτος της εποχής να αντισταθεί. Μπορεί εκ των υστέρων, με τα μέτρα της εποχής να μπορούμε εύκολα να κατηγορήσουμε το Βυζάντιο γι' αυτή τη στάση του, όμως για την πολιτική του επιβίωση την εποχή εκείνη - εποχή που δεν ήταν ώριμη για ανεξιθρησκεία και ισότητα και θα έπρεπε να έλθει η Γαλλ. Επανάσταση 1400 χρόνια μετά για να εμπεδώσει αυτές τις αξίες- δεν θα μπορούσε να δείξει διαφορετικό πρόσωπο. Πριν βιαστούμε να κρίνουμε κάτι ιστορικά, θα πρέπει να σκεφτόμαστε υπό ποιες συνθήκες έδρασε έτσι όπως έδρασε. Το status quo.
Αντιθέτως, διαβάζοντας Βυζαντινή Ιστορία θα διαπιστώσει κανείς ότι ό,τι όσο μπροστά ήταν η Αρχαία Ελλάδα από τον υπόλοιπο Αρχαίο κόσμο, τόσο μπροστά ήταν το Βυζάντιο από τον υπόλοιπο Μεσαιωνικό: λίγοι γνωρίζουν ότι σε μία εποχή, στην καρδιά του Μεσαίωνα, που υπήρχε γενικότερη καθίζηση σε κάθε τομέα της διανόησης σε όλον τον κόσμο και που οι μεγάλοι αρχαίοι Έλληνες είχαν καταντήσει άγνωστοι, ο Μιχαήλ Ψελλός (10ος αιώνας) -πολύ πιο πριν από τους Ιταλούς αναγεννησιακούς που έτσι νομίζουμε- αποκατέστησε την πλατωνική φιλοσοφία στη θέση που της άξιζε. Λίγοι γνωρίζουν ότι υπήρξε μεγάλη ακμή στις τέχνες, με πραγματικά αριστουργήματα για την εποχή τους, που μπορεί να τα δει κανείς σε μουσεία- και σχετική με την υπόλοιπη Ευρώπη ανάπτυξη της επιστήμης και των γραμμάτων. Και λίγοι τα γνωρίζουν, γιατί ποτέ δεν μας τα έμαθαν.
Παρά τα μειονεκτήματα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, υπάρχουν πολλά στοιχεία που θα πρέπει να τις προσδώσουμε και σίγουρα θα πρέπει να ανασκευάσουμε τη γνώμη μας γι' αυτήν. Δεν πρέπει να μειώνουμε το ρόλο που έπαιξε ένα κράτος που μέσα στα 1000 και χρόνια ζωής του, κατέστησε τον ελληνισμό (με τα χαρακτηριστικά της εποχής, καλώς ή κακώς) το κυρίαρχο στοιχείο του ευρωπαϊκού Μεσαίωνα σε ανατολή και δύση, έφερε σε ελληνική σφαίρα επιρροής τη μισή ανατολική Ευρώπη, μέσω των εκχριστιανισμών της και κυρίως κράτησε ενιαία την ελληνική συνείδηση (ειδικά στα χρόνια της Μακεδονικής Δυναστείας 867-1025). Μπορεί να κατηγορείται για συνδρομή στην κατάρρευση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος του τότε, όμως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία συνέδραμε αποφασιστικά και στο αντίστροφο: χάρις στις μακραίωνες στρατιωτικές επιτυχίες της, άφησε απείραχτη στους εχθρούς της το κορμό της, την ηπειρωτική Ελλάδα και χάρις την συσπείρωση κάτω από την ελληνική γλώσσα, την ορθόδοξη θρησκεία και την ελληνική ταυτότητα που τελικά σταδιακά απέκτησε, κράτησε τα βασικά ενοποιητικά στοιχεία των Ελλήνων για τόσους αιώνες, δημιουργώντας τα θεμέλια που ήταν απαραίτητα για την εθνική μας συνείδηση και τον ξεσηκωμό του 1821.
29/5/2011
Υγ: Για μία πιο εις βάθος μελέτη της βυζαντινής πολιτικής, μπορείτε να διαβάσετε το δημοσιευμένο άρθρο μου «Τα δόγματα της Βυζαντινής εξωτερικής πολιτικής» το link του οποίου βρίσκεται στην αριστερή κολώνα του ιστολογίου.
